Selasa, 17 November 2009

MEKARKEUN SUMANGET ENTERPRENEUR, Mimbar Atikan, Mangle No. 2237, kaca 26-27

Ku : Ajeng Kania

Meh ampir unggal aya bursa tenaga kerja teu weleh dirariung bari pasesedek ku para jajaka jeung wanoja anu nareangan gawe. Malah katara aya nu umurna barudak keneh kawasna anyar kaluar SMA, teu saeutik oge nu tos kulawarga.

Pagawe, hiji kecap anu ngabogaan ajen di masarakat urang. Malah jadi obsesi barudak sakola. Guru, sobat, dulur atawa picaloneun mitoha lamun seug paamprok anu ditanya teh moal bireuk deui iwal nanyakeun “gawe di mana ayeuna?” Kitu deui guru atawa kapala sakola lamun apal aya alumnina gawe di Telkom atawa Pertamina sok kacapangan milu reueus malah sok milu agul. Teu apal di Telkom teh, salian ti direksi, jabatan ukur centeng, supir, kenek, office boy, tur karyawan biasa ge patulayah.

Beda jeung lamun dagang baso, muka warung sangu atawa muka sablon kaos. Taya nu mikareueus komo nu ngagulkeun. Padahal lamun milang beubeunangan (income), kawasna urang kudu ngangkat topi ka maranehna. Ukur ngala bati Rp. 50.000 nepi 100.000 sapoe, pikeun tukang baso anu geus boga langgan moal lila. Cukup nagog dua jam dihareup gang, moal burung dirariung ku ibu-ibu atawa mojang nu raresep baso. Teu saeutik ti maranehna baroga kios leuwih ti hiji, anu tangtuna maranehna boga pagawe. Ti sumanget enterpreneur (wirausaha) maranehna, tetela geus ngarojong program pamarentah dina nyayogikeun lapangan kerja. Lamun dititenan, dina saurang boga hiji kios, anu sakiosna ngagawekeun tilu nepi kalima jiwa saeutikna, lamun dibilang kalawan gemet, saestuna bakal leuwih loba lamun diitung jeung kulawargana, tangtu tos ngorotan jumlah pangangguran di urang.

Beda jeung pagawe, ari pagawe tea kapan gajihan teh kudu wae nunggu tanggal 1. Teu hemeng lamun aya nu istilah tanggal kolot. Dina sataun gajihan ukur 12 kali. Keur PNS aya bonus hiji jadi 13. Geus kaerong sabaraha kali pagawe gajihan ti mula jadi calon pagawe nepi ka pangsiun. Beda jeung nu usaha, sok sanajan teu tangtu gede leutikna, keur maranehna mah mayeng tur aya areup-areupkeun unggal poena, kaasup lamun marema anu tangtuna hasilna muncekil.



Teu nanggung resiko

Numutkeun Ir. Ciputra, usahawan sukses nu kakoncara, bangsa Indonesia hese maju alatan jalmana rea keneh nu ngabogaan mental pagawe, minim anu boga sumanget wirausaha (enterpreneur). Mental pagawe mah dicirikeun lamun balanja ukur konsumtif saharitaeun. Ari nu usaha mah beda deui, dina mikirna produktif, balanja teh keur barang anu ngahasilkeun, tur modalna kudu balik deui. Esais Jakob Sumardjo netelakeun yen Indonesia emang nagarana pagawe. Keur jadi pagawe, rea anu ngahalalkeun sagala cara asal kacatet miboga status pagawe.

Emang jadi pagawe mah kaitung teu nanggung resiko gede. Anu getol jeung nu kedul, asal golongan sajajar gajih sok disakompetdaunkeun. Pagawe mulang sore biasana kari reup sare, beda jeung usahawan anu uteukna teu weleh ngumbara, mikiran kumaha neangan modal, mikiran can mayar pajeg, sewa kios, saingan, susut barang, oge utekna teu weleh ditangtang terus keur mekarkeun usaha.

Salila ieu kawirausahaan (enterpreneurship) meh teu kapalire. Sakola atawa paguron luhur rereana ukur nyitak pagawe. Kakara kabehdieukeun paguron luhur jeung dunya atikan ribut pereluna jiwa wirausaha. Krisis moneter sabenerna nu mere ilham, di mana palaku usaha sok sanajan modal leutik leuwih tohaga ti batan pausahaan gede. Kahareup moal bisa ngandelkeun sapinuhna ka pabrik jeung instansi pamarentah nyerep tanaga kerja anu beuki dieu beuki heureut.

Lamun diimeutan, sabenerna kaparigelan jiwa enterpreneur bisa dilatih di mana wae. Barudak anu dibiasakeun icikibung jeung bapana milu laladang di toko bakal leuwih tangginas tur pangalaman sarta kauji tibatan sarjana anu kakara lulus. Pangalaman minangka guru paling hade keur “ngaminij” usaha, sualna aya hal anu teu bisa ukur ku teori wungkul kawas sual negosiasi, urusan jeung bank, nyobat jeung sales atawa nyugemakeun konsumen.

Kaduana faktor lingkungan. Lingkungan mere pangaruh gede keur nyitak usahawan munggaran. Urang talungtik, wewengkon Singaparna kasohor tukang kupat tahu atawa urang Panjalu loba anu ancrub ka usaha rongsok atawa tambal ban. Kunaon bisa kitu? Eta pangaruh lingkungan nu ditepakeun ti dulur-dulurna anu geus sukses. Geus lain rusiah deui, tong boro neangan gawe, milu babantu (magang) wae hese. Tapi ari ku hubungan pancakaki mah, koneksi jadi lancar. Geus kaala elmuna maranehna bisa mandiri. Nu matak teu hemeng meh sadudulur usahana sarua.

Sabenerna rea bidang pausahaan sejen salian ti kuliner, siga sablon, percetakan, konpeksi, iklan, widang jasa, atawa seni anu kaasup industri kreatif saestuna widang bisnis anu bakal ngagawekeun jalma rea. Barudak sakola atawa mahasiswa lian ti teori ti bangku sakola, kudu bari resep ilubiung di sentra industri kreatif mana wae ngarah boga pangalaman, kaparigelan jeung relasi, anu moal hese neang pakasaban sabada lulus.

Jalma anu boga sifat enterpreneur bakal lincah jeung uteukna pinuh ku rupa-rupa konsep jeung rencana piusahaeun ka hareup. Lamun kareret hiji lokasi heug di parapatan, keur maranehna mah geus kaeunteung piusahaeun, waragad tur pirameeun kahareupna. Jeung sok sanajan loba cabangna, enterpreneur mah moal ripuh atawa cape. Ieu luyu pamadegan Bambang Suharno (2003) yen ciri jiwa entrepreneur sejena, gampang mercayakeun tanggung jawab ka pagawe nu dipercaya keur muterkeun gurita bisnisna di tiap cabang, moal dikeukeuweuk ku sorangan. Contona wae Purdhi E. Chandra (nu boga Primagama), tina 300 cabang boga manehna, singhoreng tacan satengahna oge anu kasaba ku jinisna tapi tetep we solid.

Ir. Ciputra netelakeun yen bangsa Indonesia merelukeun wirausahawan sakira 2% ti 220 juta pendudukna lamun hayang jadi nagara makmur. Ayeuna karek boga 400.000 usahawan anu satara jeung 0,18%, anu hartina perlu 1,82% sarua jeung 4 juta palaku usaha sangkan bisa jadi bangsa raharja. Ku kituna, pamarentah kudu ngarojong iklim jeung sumanget entrepreuneurship boh ku nyieun peraturan pro dunia usaha atawa mere bingbingan pelatihan, sarana magang, jeung tangtuna bantuan modal keur waragad usaha. (*)

Ku; Ajeng Kania
SDN Taruna Karya 4, Kec. Cibiru - Kota Bandung

Miara Kasehatan Budak Sakola, Mimbar Atikan, Mangle No. 2244 5-11 Nopember 2009, hal 26-27

Ku:
Ajeng Kania,
SDN Cibiru 5 Kec. Cibiru
Kota Bandung

Dawuhan Kanjeng Rasulullah SAW : ”Aya dua ni’mat anu rea manusa mopohokeun kana dua ni’mat eta nyaeta kasehatan jeung kasempetan” (HR. Bukhari). Kasehatan karasa aya hargana, lamun manusa katerap kasakit. Pon kitu deui, pasualan kasehatan anu tumiba ka barudak sakola boga pangaruh gede pikeun ajen inajen kasehatan bangsa jaga.

Saluyu sareng konsep kasehatan numutkeun WHO nyaeta konsep kesehatan sacara paripurna lain ukur urusan ”sehat” sacara pisik, tapi oge kudu sacara sosial tur batin. Anu kaunggel dina UU Kasehatan No. 23/1992 yen kasehatan teh minangka karaharjaan tina badan, batin, jeung sosial anu mungkinkeun manusa hirup sakumaha mistina di masarakat.

Sok sanajan harta lubak libuk bro di juru bro di panto ngalayah di tengah imah, lamun waruga teu sehat taya hartina. Lamun katerap kasakit, jalma sok bebeakan bandana alatan tatamba kaditu kadieu anu tangtu merelukan waragad teu saeutik. Tetela jagjag waringkas sehat lahir batin minangka rahmat paparin Gusti Alloh anu taya bandingana.

Pasualan kasehatan kiwari
Baheula, aya warta barudak busung lapar akibat kurang gizi mangrupa kajadian biasa. Budak panona carelong, awakna kuru, jeung beuteung cacingeun meh kawenehan di unggal tempat. Beda jeung kiwari anu tibalik, barudak katangen lalintuh tur ngareusi. Tapi lamun ditengetan kalawan gemet, loba kabiasaan barudak kiwari saestuna henteu sehat, anu tangtuna bakal jadi pasualan serius mangsa jaga.

Di sakola biasana tukang dagang ngaleuya. Ti mimiti rupa-rupa inuman kawas es jeruk, es lilin, es doger, limun, jste. Oge kadaharan anu warnana hurung mencrang jadi pangirut barudak ngarah kabita. Sawareh dahareun teu leupas kudu wae make saos anu miboga rasa lada kawas cakueh, emi, atawa bandros. Bungbuahan kawas gedang, ganas, atawa kadongdong geus biasa dianclomkeun heula ka sodium ngarah buah haseum karasana jadi amis. Padahal saestuna warna anu mencrang, rasa amis atawa bahan saos ngandung unsur kimia anu ngabahayakeun. Teu saeutik make sianci pawarna kaen, sodium, pangawet, borax atawa formalin.

Atuh dina barudak kaluarga sugih, ayeuna mah raresep dahar di mal atawa kafe. Eta kadaharan mahal tur gurih (fast food) tea loba nu ngandung lemak, soda, pasta, atawa bahan kimia anu teu sehat ka awak. Malah rea dahareun anu sabenerna teu ngandung gizi nanaon (junk food) ukur gengsi jeung mahal wungkul minangka karesep rumaja. Dina pergaulan sapopoe, rumaja teu kuat iman, mindeng kabawakeun kana konsumsi barang-barang teu sehat kawas alkohol, rokok, atawa narkoba.

Lian ti dahareun, pasualan sejen anu tumiba ka barudak, loba budak anu gawena anjoclo dipepende ku permainan digital. Sapope ukur lalajo tipi, maen hape, maen game atawa PS, atawa maen internet. Kabiasaan anu cameubleu (statis) eta matak ngabalukarkeun panyakit kurang gerak (hipokinetik) antukna katerap obesitas. Obesitas (lintuh bayuhyuh) lain ukur ngarusak penampilan ideal, tapi numutkeun Sri Purwati (2001: 24) boga potensi laten ngabalukarkeun masalah kasehatan manusa engke jaga, kawas katerap panyakit degeneratif leuwih cepet siga: hipertensi, jantung koroner, kencing manis, kanker, arthritis/gout, hiperkolesterolemia jeung hipertrigliseridemia tur batu empedu. Tangtu masalah eta lain pasualan remeh, tapi perlu dikokolakeun ku pamarentah jeung masarakat kalayan daria ngarah henteu tumiba ka generasi barudak urang.

Kabiasaan perilaku hirup bersih jeung sehat

Elemen kasehatan masarakat kacida pentingna pikeun ngukur IPM (Indek Pangwangunan Manusa) hiji daerah anu diwakilan ku indeks kesehatan, yaeta darajat kesehatan jeung angka harepan hirup (life expectancy rate) di masarakat. Kasehatan hiji bangsa mangrupa modal penting ngawangun bangsa anu raharja gemah ripah loh jinawi. Saluyu jeung paribasa neletakeun yen lamun rahayat sehat nagara tangtu kuat.

Tos jadi tabeat jalmi, kakara ka dokter lamun geus katerap kasakit. Atawa kakara ngeuh gorol miara kabersihan lingkungan lamun geus katerap panyakit demam berdarah. Kabiasaan anu leleda kitu kudu dirobah ku mindset (pola pikir) anu leuwih tangginas nyegah pipanyakiteun batan kudu ngubaran. Paradigma preventif (nyegah panyakit) dan promotif (kampanyeu kasehatan) kedah langkung disosialissaikeun batan paradigma kuratif (pengobatan). Sabab pencegahan dan promosi (sosialisasi) biayana leuwih murah tibatan lamun kudu tatamba geus katerap kasakit.

Kampanyeu kesehatan kalayan intensif kedah jadi program ka masarakat (barudak, rumaja atawa kolot) ngaliwatan gerakan perilaku hirup bersih jeung sehat (PHBS). Di sakola bag-bagan sual kasehatan, miara kabersihan, gizi jeung rupa-rupa panyakit dipedar dina pelajaran Pendidikan Jasmani, Olahraga jeung Kasehatan (Penjaskes) oge IPA penting pikeun bekel barudak jaga. Tangtuna lain ukur tiori, barudak perelu ngalaksanakeun sacara nyata dina paripolah sapopoe. Kagiatan piket barudak jiga sasapu di kelas, nyebor kembang atawa ngelap kaca dina enggoning miara kabersihan kelas kacida diperelukeuna pikeun ngabiasakeun hirup berseka.

Barudak sakola minangka calon generasi penerus kudu boga kaparigelan miara kasehatan jeung mantrangan tabeat anu bakal ngabalukarkeun kasakit siga rea bagadang peuting, ngaroko, inuman ngandung alkohol atawa narkoba. Kitu deui dina milih dahareun kudu pinter, nyaeta anu halal, bersih, tur miboga gizi saimbang. Sarapan di imah samemeh ka sakola pikeun barudak sakola leuwih hade batan jajan teu puguh di sakola. Ari ku wareg mah barudak bisa konsentrasi nalika diajar di kelas, kaduana dahareuna kakontrol.

Ahirna dina sapopoe barudak bisa ngariksa dirina jeung lingkungan sabudereuna. Samemeh barangdahar, ngumbah leungeun make sabun jadi tabeat barudak. Barudak kedah rajin mandi saeutikna dua kali sapoe ngarah teu aya kokotor atawa jaram anu nempel.

Lamun pola hirup bersih jeung sehat geus tumerap ka dirina, barudak bakal milu mirosea kana kabersihan lingkungana. Barudak bakal miboga inisiatif lamun ningal runtah, lebu katut cai ngeuyeumbeu langsung gancang-gancang diberesihan. Sualna apal, lingkungan kotor karesep dipake sayang reungit. Kahareupna, lamun barudak katut masarakat geus micinta kabersihan insya Alloh wabah panyakit anu dibalukarkeun ku lingkungan siga demam berdarah, malaria, disentri, flu burung, muntaber, jste bakal nyingkah jauh.

Dina enggoning miara kasehatan ngarah jagjag waringkas terus kudu dibarengan ku olahraga anu teratur, istirahat anu cukup, merelukan cek-up medis berkala, asupan gizi saimbang, pola hirup sehat, jste. Atuh pikeun barudak kade ulah kaluli-luli pereluna imunisasi saluyu jeung tingkat umurna. Munasabah lamun barudak anu sehat, dina nyuprih elmu nyiar pangarti di sakola bakal leuwih konsentrasi, beda jeung budak anu tiktikbrek kana diajarna pasti kaganggu. (**)

Jumat, 20 Maret 2009

”RUANG” KEUR BAKAT BARUDAK, Majalah Sunda Mangle,No. 2209, Edisi 26 Feb - 4 Maret 2009

OLEH : AJENG KANIA


Ilaharna teu kabeh barudak nyongcolang dina prestasi akademik enggoning nyuprih elmu di sakola. Aya sawareh budak sok dagdigdug nyanghareupan palajaran widang elmu eksakta. Lieur cenah lamun diajar matematika. Atawa rudet nyanghareupan IPA. Cindekna mah, teu onjoy dina prestasi akademik. Barudak samodel bieu biasana sok jadi bahan eak-eakan baturna. Guyonan anu ditungtungan ku gerrr... piseurieun jadi ibur sakelas. Komo lamun guru milu ngahaminan. Majar teh telmi (telat mikir), otak hurang, atawa uteuk pentium hiji, anu ahirna budak jadi era, minder jeung prustasi.

Lamun budak geus teu sumanget sakola, eweuh motivasi, kana dialajar ge bakal sakasampeurna. Balukarna bisa DO (eureun tengah jalan/drop-out). Cita-citana bolay. Kahirupan anu satadina panjang baris mawa harepan bisa peunggas tengah jalan. Geus kaerong, pibakaleun ka hareupna baris mawa ancrub ka pergaulan nirca boh ngilu geng motor, narkoba, atawa jadi pareman. Barudak ngarasa dirina ”manusa gagal”. Bahayana, bisa jadi manehna miboga rasa ceuceub jeung dendem ka kahirupan normal. Sok sanajan siga nu cicingeun, lamun diganggu saeutik oge matak nekad jeung anarki.

Carita di luhur tadi bakal sejen carita lamun guru, sepuhna, sakola jeung pamarentah nyadiakeun tempat jeung milu merhatikeun dina enggoning nyalurkeun potensi bakat eta budak. Kurikulum dan sistim evaluasi ayeuna saestuna ngan sakadar ngahargaan sabagian leutik kamampu barudak utamana palajaran nu aya dina buku rapot. Aspek kapribadian saperti tatakrama, sopan santun, gotongroyong, sifat sabar atawa soson-soson tara kepenteun. Anu jadi juara kelas biasana gumantung kana jumlah skor pangluhurna.

Kitu deui barudak anu nyongcolang dina widang sastra, olahraga atawa seni, sok tara dianggap boga prestasi. Budak anu mindeng mencil nyorangan disebut budak kuuleun, padahal manehna keur maca jeung nulis carita atawa puisi. Atuh budak hahaleuangan atawa hihitaran sok dianggap budak pangedulan. Malah geus jadi tradisi di urang, lamun samen nu dibagi hadiah teh ngan saukur juara kelas, nu punjul dina nulis, olahraga atawa nembang mah tara kapalire.

ngarobah mindset
Dina bidang atikan ayeuna, geus kuduna cara pandang (mindset) ka barudak teh dirobah. Budak ulah dianggap sarua jeung ”angka enol” anu hartina barudak teu boga potensi (eweuh modal nananon) nalika maranehna asup sakola. Sahenteu-henteuna Alloh SWT moal nyieun mahluk lamun jeung teu dibekelan (rejeki) keur jalan hirupna ka hareup, nyaeta pimodaleun mangrupa kecerdasan jeung bakat. Bisa wae manehna, boyot dina ti ilmu pasti tapi onjoy widang olahraga ngojay; lamun nembang siga sora kaleng ragrag tapi sagutrat sagotret hasil coretanna jadi gambar pikaseurieun, tah ieu cocog keur pagawean kartunis; atawa budak pinter ngomong bisa diarahkeun jadi MC, penyiar radio, juru kampanye; kaasup budak buraong gede ambek lamun diperenahkeun ka kleup tinju, moal boa jadi petinju sohor, jste. Ieu pisan nu jadi teu panuju, Howard Gardner - ahli psikologi - ka kacerdasan monolitik (intelligence quotient/IQ) anu dijadikan hiji-hijina ukuran keur nangtukeun cerdas henteuna manusa nu dipake mangtaun-taun. Numutkeun anjeunna, paling henteu aya tujuh kacerdasan anu aya dina diri manusa keur modal sukses hirupna, nyaeta: matematika-logis, musik, gerak, bahasa, verbal, jste. Saestuna mah, bakat naon wae lamun soson-soson bakal mangpaat ngahasilkeun duit enggoning nyorang mangsa ka hareup. Jeung lamun jalma bisa ngamangpaatkeun potensi bakatna, moal aya jalma ngaligeuh. Talenta eta moal tuwuh subur lamun henteu dirangsang jeung ditempatkeun di lahan subur baru jeung kudu disiraman. Carana barudak kudu dibere kepercayaan, arahan jeung pujian sangkan maranehna ngarasa resep jeung sumanget.

Potensi jeung bakat barudak leuwih hade lamun diimeutan ti leutik keneh keur mere rupa bimbingan jeung pelayanan nu cocog. Di sakola salian ti diajar di kelas, bakat budak bisa diarahkeun ilubiung dina kagiatan ekstrakurikuler anu aya di sakola. Salian ti eta, kacida perluna ”ruang” prestasi budak minangka mintonkeun hasil gawe maranehna. Contona: budak nu boga karesep nulis carpon, puisi, sisindiran atawa nyieun kartun, diwadahan ku unit majalah dinding atawa buletin sakola. Pangaruhna gede pisan keur ngembangkeun bakat budak. Puisi budak nu teu sapira lamun ditempelkeun di majalah dinding, bakal mere rasa percaya diri jeung sumanget pohara gedena. Keur ngasah prestasi barudak satuluyna, sakola bisa ngayakeun kagiatan pentas seni atawa kompetisi olahraga. Kagiatan ieu mangpaat pisan keur ngukur prestasi jeung nyiapkeun mental budak di harepeun publik. Nu perlu dicatet, prestasi henteu bijil ujug-ujug, tapi buah ti proses kerja keras dan latihan anu panjang. Coba wae titenan, Chris John (petinju), Bambang Pamungkas (pamaen bal), Najwa Shihab (panyiar tivi), Luna Maya (artis), Ananda Mikola (pembalap), Bob Sadino (pengusaha), atawa Aming Extravaganza (bodor) maranehna jalma-jalma anu geus ngamangpaatkeun bakatna dina tempat nu pas antukna bisa sukses jeung eksis di widang sewang-sewangan. (**)

AJENG KANIA,
Guru SDN Taruna Karya 04 – Cibiru –
Kota Bandung